Artikel van ORnet.nl
Door Jac. Janssen
De ondernemingsraad van Abrona belandde in de top-drie voor de titel ‘Or van het jaar’, georganiseerd door NVMz en Ornet. Wat maakt deze or zo goed? Met zes tips!
Abrona is een zorginstelling met rond vijftig locaties in de provincie Utrecht. Er werken zo’n 1400 professionals aan de verzorging, woonbegeleiding en dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking. Een ondernemingsraad in een zorginstelling zoals deze beweegt zich tussen meerdere lagen van bestuur en inspraak.
Naast de gebruikelijke overleggen tussen or en bestuurder en af en toe de raad van toezicht, heeft de or te maken met een centrale cliëntenraad en een centrale familieraad. En buiten deze partijen in en rond de organisatie, zijn er de overheid en zorgverzekeraars die hun eisen en verplichtingen opleggen.
Direct digitaal
Or-voorzitter Petra Vendrig en or-secretaris Elisa Huisman schuiven aan voor het interview via video-vergadering. Ze zijn bijna niet anders gewend sinds de aparte start die hun or maakte. In 2019 waren de laatste or-verkiezingen, in februari 2020 begon corona. ‘We zijn direct digitaal gaan overleggen,’ vertelt Vendrig, ‘en dat ging wat ons betreft prima.’
Koffiemomenten online
Maar deze or is zich te goed bewust van de waarde van informele contacten om zich te beperken tot online or-vergaderingen. Huisman: ‘Zo organiseerden we bijvoorbeeld een online teamdag, compleet met moordspel. En hebben we maandelijks online koffiemomenten met medewerkers van de bedrijfsondersteuning.’
Vóór corona gingen or-leden langs bij de verschillende werkplekken, waarbij ze iets lekkers meenamen. Sinds corona doet men belrondes onder dezelfde naam, “Or-break”. ‘Samen met de medewerkers even een korte pauze nemen om te luisteren naar wat zij aan de or kwijt willen.’
Contact met de collega’s
Als deze elfkoppige or (momenteel volledig ‘bemand’ door vrouwen) érgens aandacht voor heeft, is het contact met de collega’s. En die weten de or zelf ook te vinden. Of het nou gaat om vragen naar reiskostenvergoeding of het dragen van mondkapjes: medewerkers stellen hun vragen direct, telefonisch of per mail. De verschillende locaties en teams hebben een vaste or-contactpersoon.
Buiten de maandelijkse belrondes en digitale contactmomenten, zijn er “Abrona-brede” bijeenkomsten zoals de kerstrecepties waar de or altijd aanwezig is en collega’s een kerstattentie aanbiedt. ‘Je collega’s krachtig vertegenwoordigen als or-lid kost veel tijd. Dat is alleen mogelijk doordat de organisatie ons hierin goed faciliteert. Je moet als or niet alleen je positie nemen, maar die moet je ook krijgen.’
Ruimte voor tegengas
En tussen de bestuurder van Abrona en de or bestaat een gezonde, coöperatieve samenwerkingsrelatie. ‘Wij vechten niet tegen de bierkaai, maar de bestuurder merkt dat wij een nuttige bijdrage leveren. Daarin worden wij serieus genomen als de ogen en oren van de organisatie en medewerkers. Als een voorgenomen besluit bijvoorbeeld niet goed voelt door signalen die we van collega’s krijgen, gaan we dit onderzoeken. Dan stáán we hier ook voor.’
De or merkt dat dit effect heeft. In die zin dat er bijvoorbeeld aanpassingen gedaan worden in het voorgenomen besluit of in de communicatie en implementatie ervan. Maar hoezeer wij ook de belangen van de medewerkers vertegenwoordigen, we werken toch vooral met de organisatie samen aan een gemeenschappelijk doel.’ En dat is: goede cliëntenzorg leveren in een organisatie waar mensen graag voor willen werken.
Standvastig en focus
De enkele keer dat or en bestuurder toch tegenover elkaar staan over een kwestie, krijgt de or ruimte om tegengas te bieden. ‘Dat komt ook omdat wij als or-team stevig zijn. We doen dit gefundeerd en proberen goed over te brengen waar het ons om gaat. Eerst onderhandelen wij een standpunt binnen de or uit. Daarbij laten we ons voeden door de achterban. Pas als we het daarover eens zijn, treden we naar buiten met een gezamenlijk standpunt. En dan stellen we ons standvastig op. Onze kracht is deels te danken aan onze focus. We kiezen urgente onderwerpen, zoals opleiden en ontwikkelen, het betrekken van medewerkers en behoud van collega’s, en bijten ons daarin vast.’
Directe participatie
De or van Abrona hecht veel waarde aan directe participatie. ‘Wanneer zaken spelen die medewerkers echt raken, is hun participatie altijd nodig. Mooi als wij dat doen, maar nog mooier wanneer Abrona de medewerkers betrekt.’
Neem een regeling voor het thuiswerken. De or kreeg een voorstel hierover, maar toen bleek dat de organisatie niet eerst de medewerkers geraadpleegd had. De or gaf het voorstel terug, met het verzoek in de volgende versie wél de mening van medewerkers mee te nemen. Dat advies werd opgevolgd.
Zorgorganisaties zullen in de toekomst meer gebruik moeten maken van de collectieve kennis en kracht van de medewerkers. Zo staat het ook in de nieuwe cao voor gehandicaptenzorg. ‘De or is belangrijk, maar een plan wordt nóg beter wanneer je de informatie over de praktijk ophaalt bij medewerkers.’
‘Tijdens corona was het weleens lastig om extra mensen bij projecten te betrekken’, vertelt Huisman. ‘Abrona start regelmatig werkgroepen om aan projecten te werken, maar de collega’s hebben hun handen al vol aan het eigen werk door onderbezetting en ziekteverzuim. Dan is het lastig om de balans te vinden tussen medewerkers betrekken en niet overvragen. De or vraagt de organisatie regelmatig om de medewerkers hierin te faciliteren, zodat ze beide kunnen doen.’
Uitstraling
Betrokkenheid van medewerkers is belangrijk om als werkgever aantrekkelijk te blijven. ‘Want goed personeel is schaars en dan vissen de diverse zorgorganisaties ook nog eens in dezelfde vijver.’ Behoud van medewerkers en (preventie van) ziekteverzuim is een van de speerpunten in het werkplan van de or. Deze schreef een initiatiefvoorstel over het onderwerp ‘onboarding’: hoe haal je niet alleen nieuwe medewerkers binnen, maar voorkom je ook dat mensen na korte tijd weer weglopen?
Geregeld horen or-leden dat medewerkers behoefte hebben aan verbinding met elkaar, intervisies en werken aan persoonlijke ontwikkeling. Dit spelen zij direct door naar de organisatie, zodat dit vanuit daar verder opgepakt kan worden.
Nieuwe medezeggenschap
De benodigde kennis om over zulke problemen een gefundeerde mening te vormen, haalt de or niet alleen op onder de eigen medewerkers. Zij organiseert ook bijeenkomsten met andere ondernemingsraden om ervaring en kennis uit te wisselen. Dat kunnen zusterorganisaties in de zorg zijn, maar er werd ook meegekeken bij de medezeggenschap van bijvoorbeeld gemeenten.
‘In een tweedaagse training die we zelf georganiseerd hebben, trokken we in groepjes van twee of drie or-leden door het land. Elk clubje bezocht twee andere organisaties per dag. We zijn zo op zes plekken geweest en vergeleken achteraf de verschillende werkwijzen met onze eigen aanpak. Wat nemen we mee over nieuwe medezeggenschap? Het is veel leuker om deze kennis in de praktijk op te halen dan via een theoretisch lesprogramma.’
Zes tips van de Abrona-or
- Wees constructief in het overleg. Met die basishouding betekent het ook écht iets wanneer je ergens tegen bent.
- De or moet voorgesteld beleid zelf kunnen begrijpen én uitleggen, anders moet het terug naar de tekentafel.
- Wees standvastig en gefocust.
- Bepaal elk jaar op welke onderwerpen je focust. Laat dat ook de bril zijn waardoor je naar beleid kijkt.
- Denk vanuit de dialoog. Stel het belang van de medewerker voorop, en kijk ook naar het organisatiebelang.
- Probeer steeds de vraag te vinden achter de vraag en ga dáárover in gesprek. Dat verbetert de verstandhouding met de bestuurder.